قناعت در منظر اسلام
این کتاب به بررسی برخی از آیات و روایات و سیره عملی معصومین(ع) در زمینه رعایت قناعت و آثار و برکات دنیوی و اخروی آن پرداخته است. در ابتدای کتاب به بیان ارزش و جایگاه قناعت در آموزه‌های اسلامی پرداخته شده و نقش آن در تأمین آسایش جسم و روح انسان تبیین شده است. آنگاه عواملی که موجب گرایش به فرهنگ قناعت شده و نیز موانع آن از دیدگاه دین اسلام، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و آیات و روایات و نیز داستان‌های متعددی در زمینه آثار و برکات قناعت در زندگی انسان‌ها نقل شده است. نویسنده اموری مانند حرص و طمع و اسراف نمودن را از مهمترین آفات فردی و اجتماعی جوامع امروزی حتی جوامع اسلامی برشمرده و راه‌کارهای گسترش فرهنگ قناعت و پرهیز از اسراف و تبذیر را با رویکردی قرآنی و روایی بررسی نموده است. وی این صفت اخلاقی را یک صفت ارزشمند در همه ادیان و تمدن‌های بشری عنوان نموده و زندگی همراه با قناعت را یک زندگی خوشایند و به تعبیر قرآن دست یافتن به حیات طیبه انسانی عنوان نموده است.
قناعت: رمز خودساختگی، اسراف: نماد خودباختگی
این نوشتار به دو موضوع مهم دینی و اقتصادی یعنی قناعت و اسراف و آثار هر یک از منظر روایی و قرآنی پرداخته شده است. در همین راستا نگارنده به فواید قناعت مانند: سلامت دین، تقویت عفت، کسب عزت و ارجمندی، خودسازی، آسایش تن و روان، داشتن زندگی گوارا، رسیدن به گنج سرشار و توانگری، کسب نشاط و شادمانی طولانی اشاره کرده و راه رسیدن به قناعت و لوازم آن را تلقین قناعت به نفس، پاکدامنی و داشتن همت بلند عنوان کرده است. وی همچنین به مضرات اسراف و فواید دوری از اسراف اشاره می‌کند.
یکی از بهترین خصلت هایی که انسان برای زندگی سالم و عقلانی محتاج کسب آن است، خصیصه عالی قناعت و میانه روی در امور و دوری از اسراف و صرف بیهوده اموال است. بی تردید این دو موهبت الهی در تامین و تنظیم امر معاش اجتماعی و فردی جوامع بشری حرف اول را زده راه آسوده زیستن را برای بشر هموار می نمایند. یعنی بدون رعایت آنها ممکن نیست بشر زندگانی مفید همراه با عزت را که آرزوی هر انسانی است درک کند و فراهم بیاورد. تمام پیامبران الهی و ائمه اطهار و همچنین بزرگان اهل علم و ادب و فرهنگ کشور سفارشات و راهنمایی های جدی و مهمی به صورت آیه و حدیث و شعر و داستان در باب قناعت داشته اند. متاسفانه در اثر رواج فرهنگ اسراف گری و تجمل گرایی و گرایش بعضی از مسلمانان ناآگاه به آموزه های غلط غربی، این موضوع در جوامع کنونی به دست فراموشی سپرده شده است. امید است که بزرگان، علما اخلاق و نویسندگان با عنایت خاصی که به ارشاد و تربیت افراد جامعه بویژه ایجاد آگاهی در نسل جوان دارند در این قسمت جدی عمل کنند و افراد را از مزایا و فوائد بسیار وسیع قناعت و پرهیز از اسراف آگاه سازند و این فریضه شرعی را احیا کنند.
قناعت و ساده‌زیستی (رسول سعادتمند)
کتاب قناعت و ساده‌زیستی، مجموعه‌ای از فرمایشات امام‌خمینی پیرامون ساده‌زیستی، آثار و برکات آن و خطر عدول از این روش است. در فرازی از این کتاب آمده، یکی از ابعاد شخصیتی امام‌خمینی بُعد ساده‌زیستی است؛ زیرا ساده‌زیستی به عنوان شیوه زندگی افراد آزادمنش، نه تنها رهایی از قیدوبندهای هوای نفسانی است، بلکه روح و روان خود را از تعلق و اسارت قدرت‌های زورگو و مستبد می‌رهاند. امام‌خمینی یکی از مبانی مهم ساده‌زیستی و قناعت را اتکای به مبدأ غیبی می‌داند و معتقد است تا یک نقطه اتکای معنوی نباشد، بشر اصلاح‌شدنی نیست. اینکه ولی الهی خود را گرسنه نگه می‌دارد تا مبادا خودش سیرتر از گرسنه‌ها باشد، این همان اتکای به مبدأ غیب است. به اعتقاد ایشان مرفه‌بودن مسئولین، سرچشمه همه مصیبت‌ها است؛ ازاین‌رو، باید انسان از گرایش به تجملات و زرق و برق دنیا پرهیز کند. به اعتقاد ایشان، پیامبر اسلام با مردم معاشرت می‌کرد و در مسجد می‌نشست با اصحاب مشورت می‌کرد و خیلی ساده و بی‌آلایش بود؛ ازاین‌رو، باید پیشوایان دین را در رفتار و زندگی انسانی الگو قرار داد.
کتاب قناعت و ساده‌زیستی، دارای یک مقدمه و پنج فصل است. فصل اول درباره امیرالمؤمنین(ع) الگوی زهد و ساده‌زیستی، فصل دوم درباره ساده‌زیستی مسئولان و پرهیز از اشرافی‌گری، فصل سوم درباره مردمی‌بودن مسئولان، فصل چهارم درباره ساده‌زیستی امام‌خمینی و در فصل پنجم درباره پرهیز از تشریفات سخن به میان آمده است.
قناعت و سلامت روان
این کتاب به تبیین اهمیت قناعت و رابطه آن با یکی از مؤلفه های سلامت روان، یعنی حرمت خود می پردازد.
در بخش نخست این کتاب مباحثی چون: تبیین مفهوم قناعت و بیان رابطه آن با اسراف، اشاره به گستره یا انواع قناعت، آثار روانشناختی قناعت و عوامل مؤثر آن مطرح شده است.
در بخش دوم مفهوم حرمت خود، عوامل تأثیرگذار بر حرمت خود و رابطه آن با عزت نفس و در بخش سوم نیز با توجه به مباحث پیشین به نقش سلامت روان با ارایه پرسش نامه ها و روشهای آماری می پردازد.
در این کتاب با بهرهگیری از آموزهها و معارف قرآن و حدیث طی 8 فصل حقیقت، آثار و عوامل ایجادکننده قناعت و نقش این خصیصه روانی در سلامت جسم و روح ترسیم شده است. نویسنده پیوند سلامت روان را با مبحث قناعت در فرهنگ اسلامی به عنوان مقایسهای تطبیقی با تحلیل مفهوم حرمت خود و عزت نفس سامان داده و زمینهها، شرایط و عوامل شکلگیری سلامت نفس و عزت نفس را در پرتو پدیده قناعت توضیح داده است. ضمن اینکه نقش این خصیصه در شکلگیری شخصیت کودک تا مراحل کمال از لحاظ روانشناسی تبیین شده است.
حیات طیبه "زندگی پاکیزه" پیرامون قناعت و اسراف از نظر اسلام
"حیات طیبه" کتابی است که در زمینه قناعت و اسراف از منظر اسلام به رشته تحریر درآمده است. کتاب طی دو بخش اصلی سامان یافته و هر بخش مشتمل بر فصول متعددی است که با استفاده از حکایات و داستان‌هایی از اهل بیت (ع) تدوین شده است. در بخش نخست پس از به دست دادن تعریفی از قناعت، اهمیت و ابعاد فراگیر آن در زندگی انسان بیان شده، سپس آثار و نشانه‌های مثبت قناعت و نیز عوارض ناگوار عدم قناعت تبیین گردیده است. در بخش دوم ابتدا اسراف تعریف شده، آن گاه علل عدم جواز اسراف با مصادیق اسراف تبیین می‌شود. در خاتمه، ضمن برشمردن نشانه‌های اسراف، پیامدهای منفی اسراف و پیامدهای مثبت اسراف نکردن توضیح داده شده است.
شناختن قناعت و اسراف و آثار آنها در زندگی فردی و اجتماعی
کتاب شناختن قناعت و اسراف و آثار آنها در زندگی فردی و اجتماعی درباره قناعت و جنبه‌های مذهبی آن است. اسلام گرایش فراوانی به ساده‌زیستی و دوری از اسراف و اشرافی‌گری دارد. در نگاه اسلام جامعه‌ای که به اشرافی‌گری و اسراف رو می‌آورد به سرعت دچار آسیب و شکست می‌شود. در این کتاب به مسئله قناعت (که یکی از صفات حمیده است) پرداخته شده و اثرات اسراف و زیاده‌روی نیز بازگو شده است.
نقش قناعت از دیدگاه آیات و روایات
کتاب حاضر، پژوهشی است که در آن نگارنده به دنبال تبیین اهمیت قناعت، گستره، یا انواع آن، آثار و برکات قناعت، عوامل به وجود آورنده آن، شیوه تحصیل قناعت و مبارزه با بیماری حرص، رابطه اسراف و قناعت است. در این کتاب بیان می‌شود که ازجمله عواملی که انسان را برای رسیدن به آرامش و خوشبختی یاری می‌کند و به او در پرورش خویش و غلبه بر مشکلات و دستیابی به موقعیت‌های بالاتر کمک می‌کند، قناعت و احساس رضایت در برابر تقدیر الهی و وضع موجود برای انسان است.