آیات و روایات در مورد رزق و روزی

سوره ذاریات، آیه ۵۸

إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِینُ

همانا تنها خداست که رزّاق می‌باشد؛ خدایی که صاحب قوّت و قدرت است.

سوره شوری آیه19

اللَّهُ لَطِیفٌ بِعِبَادِهِ یَرْزُقُ مَنْ یَشَاءُ وَهُوَ الْقَوِیُّ الْعَزِیزُ

خدا را به بندگان لطف و محبت بسیار است، هر که را بخواهد روزی می‌دهد و او توانای مطلق و مقتدر و غالب است.

سوره هود، آیه ۶

وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ إِلاَّ عَلَی اللَّهِ رِزْقُها وَ یَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَ مُسْتَوْدَعَها کُلٌّ فی کِتابٍ مُبین

هیچ جنبنده ای در زمین نیست مگر این‌که روزی او بر خداست. او قرارگاه و محل نقل و انتقالش را می‌ داند؛ همه‌ی اینها در کتاب آشکاری ثبت است.

سوره رعد، آیه ۲۶

اللَّهُ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشَاءُ وَیَقْدِرُ وَفَرِحُوا بِالْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا فِی الْآخِرَةِ إِلَّا مَتَاعٌ

خدا روزی را برای هر کس بخواهد وسیع، و برای هر کس بخواهد تنگ قرار می‌ دهد؛ ولی آنها (کافران) به زندگی دنیا، شاد و خوشحال شدند؛ در حالی که زندگی دنیا در برابر آخرت، متاع ناچیزی است.

سوره علق آیات ۶ و7

کَلَّا إِنَّ الْإِنْسَانَ لَیَطْغَى(6)أَنْ رَآهُ اسْتَغْنَى(7)

چنین نیست (که شما می‌ پندارید) به یقین انسان طغیان می‌ کند؛ از این‌که خود را بی‌ نیاز ببیند.

سوره طه، آیه ۸۱

کُلُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَلَا تَطْغَوْا فِیهِ فَیَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبِی وَمَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوَى

بخورید از روزی‌های پاکیزه ای که به شما داده ایم؛ و در آن طغیان نکنید، که غضب من بر شما وارد شود و هرکس غضبم بر او وارد شود، سقوط می‌ کند.

سوره شوری، آیه ۲۷

وَ لَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ وَ لکِنْ یُنَزِّلُ بِقَدَرٍ ما یَشاءُ إِنَّهُ بِعِبادِهِ خَبِیرٌ بَصِیرٌ

اگر خداوند روزی را برای بندگانش وسعت بخشد، در زمین طغیان و ستم می‌ کنند؛ از این‌رو به مقداری که می‌ خواهد (و مصلحت می‌ داند) نازل می‌ کند، که نسبت به بندگانش آگاه و بیناست.

سوره اسراء، آیه ۳۰

إِنَّ رَبَّکَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ وَ یَقْدِرُ إِنَّهُ کانَ بِعِبادِهِ خَبِیراً بَصِیراً

پروردگار تو روزی را برای هر کس از بندگانش بخواهد گسترده می‌ کند، و برای هر کس بخواهد محدود می‌ سازد؛ همانا خداوند نسبت به بندگانش خبیر و بصیر است.

سوره اعراف، آیه ۹۶

وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَیْهِمْ بَرَکَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا کَانُوا یَکْسِبُونَ

و چنانچه مردم شهر و دیارها همه ایمان آورده و پرهیزکار می‌شدند همانا ما درهای برکاتی از آسمان و زمین را بر روی آنها می‌گشودیم و لیکن (چون آیات و پیغمبران ما را) تکذیب کردند ما هم آنان را سخت به کیفر کردار زشتشان رساندیم.

سوره عنکبوت، آیه62

اللَّهُ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَیَقْدِرُ لَهُ إِنَّ اللَّهَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ

خداست که هر کس از بندگان را خواهد وسیع روزی و یا تنگ روزی می‌گرداند، که همانا او به هر چیزی (از مصالح خلایق) داناست.

زمر، آیه ۵۲

أَوَلَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشَاءُ وَیَقْدِرُ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ

آیا مردم ندانستند که خدا البته هر که را خواهد روزی وسیع دهد و هر که را خواهد تنگ روزی سازد؟ در این (اختلاف روزی خلق) هم ادله‌ای (از قدرت الهی) برای اهل ایمان پدیدار است.

سوره نحل، آیه71

وَاللَّهُ فَضَّلَ بَعْضَکُمْ عَلَى بَعْضٍ فِی الرِّزْقِ فَمَا الَّذِینَ فُضِّلُوا بِرَادِّی رِزْقِهِمْ عَلَى مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُمْ فَهُمْ فِیهِ سَوَاءٌ أَفَبِنِعْمَةِ اللَّهِ یَجْحَدُونَ

و خدا رزق بعضی از شما را بر بعضی دیگر فزونی داده، آنان که رزقشان افزون شده (زیادی) رزقشان را به زیردستان و غلامان نمی‌دهند تا باهم مساوی شوند (لیکن مقام خدایی را به بتی یا بشری می‌دهند تا با خدا شریک و مساوی دانند، زهی جهل و ناسپاسی!) آیا نعمت ایمان به خدا را (به عصیان و شرک) باید انکار کنند؟

آیه ی60 سوره عنکبوت

وَکَأَیِّنْ مِنْ دَابَّهٍ لَا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ یَرْزُقُهَا وَإِیَّاکُمْ وَهُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ

و (در کار رزق به خدا توکل کنید نه بر سعی خود که) چه بسیار حیوانات که خود بار روزی خود نکشند، خدا (بدون هیچ کوشش) به آنها و هم به شما روزی می‌رساند، و او شنوا (دعای محتاجان) و دانا (به احوال بندگان) است.

پیامبر صلى الله علیه و آله:

باکِروا فی طَـلَبَ الرِّزقِ وَ الحَوائِجِ فَاِنَّ الغُدُوَّ بَرَکَةٌ وَ نَجاحٌ؛

در پى روزى و نیازها، سحر خیز باشید؛ چرا که حرکت در آغاز روز، [مایه] برکت و پیروزى است.

(نهج الفصاحه ص 371 ، ح 1078)

پیامبر صلى الله علیه و آله:

إِنَّ لِکُلِّ امْرِئٍ رِزْقاً هُوَ یَأْتِیهِ لَا مُحَالَةَ فَمَنْ رَضِیَ بِهِ بُورِکَ لَهُ فِیهِ وَ وَسِعَهُ وَ مَنْ لَمْ یَرْضَ لَمْ یُبَارَکْ لَهُ فِیهِ وَ لَمْ یَسَعْهُ إِنَّ الرِّزْقَ لَیَطْلُبُ الرَّجُلَ کَمَا یَطْلُبُهُ أَجَلُه‏

هر کس روزى اى دارد که حتما به او خواهد رسید. پس هر کس به آن راضى شود، برایش پُر برکت خواهد شد و او را بس خواهد بود و هر کس به آن راضى نباشد، نه برکت خواهد یافت و نه او را بس خواهد بود. روزى در پى انسان است، آن گونه که اجلش در پى اوست.

( اعلام الدین ص 342)

پیامبر صلى الله علیه و آله:

مَنْ أُلْهِمَ الصِّدْقَ فِی کَلَامِهِ وَ الْإِنْصَافَ مِنْ نَفْسِهِ وَ بِرَّ وَالِدَیْهِ وَ وَصَلَ رَحِمَهُ أُنْسِئَ لَهُ فِی أَجَلِهِ وَ وُسِّعَ عَلَیْهِ فِی رِزْقِهِ وَ مُتِّعَ بِعَقْلِهِ وَ لُقِّنَ حُجَّتَهُ وَقْتَ مُسَاءَلَتِه‏

به هر کس، راستگویى در گفتار، انصاف در رفتار، نیکى به والدین و صله رحم الهام شود، اجلش به تأخیر مى افتد، روزیش زیاد مى گردد، از عقلش بهره مند مى شود و هنگام سئوال [مأموران الهى] پاسخ لازم به او تلقین مى گردد.

( اعلام الدین، ص 265)

پیامبر صلى الله علیه و آله:

طَلَبُ الحَلالِ جِهادٌ

به دنبال روزی حلال رفتن، جهاد در راه خدا است.

(مواعظ عددیّه، ص ۳)

امام على (ع):

فى سَعَةِ الاَخْلاقِ کُنوزُ الاَرْزاقِ؛

گنج‏ هاى روزى در وسعت اخلاق نهفته است.

(کافى(ط-الاسلامیه) ج 8 ، ص 23)

امام على (ع):

مَنْ ساءَ خُلْقُهُ ضاقَ رِزْقُهُ؛

هر کس بد اخلاق باشد، روزى‏ اش تنگ مى‏شود.

(تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 264 ، ح 5711)

امام على (ع):

فَعَدَلَ فیها لیبتَلی مَن أرادَ بِمَیسورِها وَ مَعسورَها وَ لیختَبِرَ بِذَلِکَ الشُّکرَ وَ الصَّبرَ مِن عَنیها وَ فَقیرِها

خداوند متعال روزی ها را عادلانه تقسیم کرد تا هر که را بخواهد به وسعت روزی یا تنگی آن بیازماید و میزان سپاسگزاری توانگر و شکیبایی تهیدست را امتحان کند.

(نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 134 از خطبه 91)

امام على (ع):

اطلبوا الرّزق فانّه مضمون لطالبِه

طلب نمایید روزی را که مضمون و مقدر است اما برای طلب کننده آن.

(الارشاد، ج ۱، ص۳۰۳)

امام محمد باقر (ع):

إِذَا مَنَعُوا الزَّکَاهْ، مَنَعَتِ الْأَرْضُ‏ بَرَکَتَهَا مِنَ الزَّرْعِ وَ الثِّمَارِ وَ الْمَعَادِنِ کُلَّهَا

هر گاه مردم زکات خود را نپردازند، زمین برکت خود را از زراعت و میوه‌ها و معدن‌ها دریغ می‌دارد.

(محمد بن علی بن بابویه، علل‌الشرائع، ج ۲، ص ۵۸۴)

امام صادق (ع):

إِنَّ النَّاسَ یَسْتَغْنُونَ إِذَا عُدِلَ بَیْنَهُمْ وَ تُنْزِلُ السَّمَاءُ رِزْقَهَا وَ تُخْرِجُ الْأَرْضُ بَرَکَتَهَا بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَى.

اگر در میان مردم عدالت برقرار شود، همه بى نیاز مى شوند و به اذن خداوند متعال آسمان روزى خود را فرو مى فرستد و زمین برکت خویش را بیرون مى ریزد.

(کافى(ط-الاسلامیه) ج 3، ص 568، ح 6)

امام صادق(ع):

مَن باتَ کالّاً مِن طَلَبِ الحَلالِ باتَ مَغفوراً لَهُ

کسی که به دنبال روزی حلال، روز خود را خسته و درمانده سپری کرده، (بداند که) شب خود را (نیز) با گناهان آمرزیده سپری خواهد نمود.

(بحار، ج ۱۰۳، ص ۲)

راه های افزایش رزق و روزی

سوره طلاق، آیه 3

وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ و َمَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْءٍ قَدْرًا

و از جایی که گمان نَبَرد به او روزی عطا کند، و هر که بر خدا توکل کند خدا او را کفایت خواهد کرد که خدا امرش را نافذ و روان می‌سازد و بر هر چیز قدر و اندازه‌ای مقرر داشته است (و به هیچ تدبیری سر از تقدیرش نتوان پیچید).

سوره سبأ،آیه۳۹

قُلْ‏ إِنَ‏ رَبِّی‏ یَبْسُطُ الرِّزْقَ‏ لِمَنْ‏ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ یَقْدِرُ لَهُ وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَیْرُ الرَّازِقین

بگو: پروردگارم روزى را براى هر کس بخواهد وسعت می بخشد، و براى هر کس بخواهد تنگ [و محدود] می ‏سازد؛ و هر چیزى را [در راه او] انفاق کنید، عوض آن را می دهد [وجاى آن را پرمی ‏کند]؛ و او بهترین روزی ‏دهندگان است.

سوره ابراهیم، آیه۷

وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَلَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ

و (باز به خاطر آرید) وقتی که خدا اعلام فرمود که شما بندگان اگر شکر نعمت به جای آرید بر نعمت شما می‌افزایم و اگر کفران کنید عذاب من بسیار سخت است.

سوره نوح ، آیه 10 ـ 12

فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّارًا یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْکُمْ مِدْرَارًا وَیُمْدِدْکُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَیَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَیَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهَارًا

از خدا طلب عفو و بخشش کنید که او آمرزنده است و اگر چنین کنید از آسمان باران رحمتش را براى شما پیاپى فرو مى فرستد و شما را با اموال و فرزندان متعدد کمک مى کند و باغ هاى سرسبز و خرّم و رودهاى جارى و خوشگوار برایتان فراهم مى سازد.

سوره هود، آیه3

وَأَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ یُمَتِّعْکُمْ مَتَاعًا حَسَنًا إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى وَیُؤْتِ کُلَّ ذِی فَضْلٍ فَضْلَهُ وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنِّی أَخَافُ عَلَیْکُمْ عَذَابَ یَوْمٍ کَبِیرٍ

و اینکه از پروردگارتان آمرزش بخواهید سپس به درگاه او توبه کنید [تا اینکه] شما را با بهره‏ مندى نیکویى تا زمانى معین بهره‏ مند سازد و به هر شایسته نعمتى از کرم خود عطا کند و اگر رویگردان شوید من از عذاب روزى بزرگ بر شما بیمناکم.

پیامبر صلى الله علیه و آله:

مَنْ سَرَّهُ أَنْ یُنْسَأَ لَهُ فِی عُمُرِهِ وَ یُوَسِّعَ لَهُ فِی رِزْقِهِ فَلْیَتَّقِ اللَّهَ وَ لْیَصِلْ رَحِمَهُ.

هر کس دوست دارد که عمرش طولانى و روزى اش زیاد شود، تقواى الهى پیشه کند و صله رحم نماید.

(بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 71 ، ص 102، ح 56)

پیامبر صلى الله علیه و آله:

الصَّلَاةُ مِنْ شَرَائِعِ الدِّینِ وَ فِیهَا مَرْضَاةُ الرَّبِّ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هِیَ مِنْهَاجُ الْأَنْبِیَاءِ وَ لِلْمُصَلِّی حُبُّ الْمَلَائِکَةِ وَ هُدًى وَ إِیمَانٌ وَ نُورُ الْمَعْرِفَةِ وَ بَرَکَةٌ فِی الرِّزْقِ

نماز، از آیین هاى دین است و رضاى پروردگار، در آن است. و آن راه پیامبران است. براى نمازگزار، محبت فرشتگان، هدایت، ایمان، نور معرفت و برکت در روزى است.

(خصال ص 522، ح 11)

پیامبر صلى الله علیه و آله:

الرِّزْقُ أَسْرَعُ إِلَى مَنْ یُطْعِمُ الطَّعَامَ مِنَ السِّکِّینِ فِی السَّنَامِ

روزی کسی که اطعام می‌کند سریع‌تر از فرو رفتن کارد در کوهان شتر به سویش می‌آید.

(الکافی، ج‏۴، ص ۵۱)

پیامبر صلى الله علیه و آله:

اَلکَذِبُ یَنقُصُ الرِّزقَ؛

دروغ، روزى را کم مى کند.

(نهج الفصاحه ص 373 ، ح 1087)

پیامبر صلى الله علیه و آله:

صله رحم تزید فی العمر و تنفی الفقر

صله رحم موجبات ازدیاد عمر و از بین رفتن فقر را فراهم می‌آورد.

(بحارالانوار، ج74، ص103)

امام على (ع):

حُسنُ الخلاقِ یُدِّرُ الرزاقَ وَیونِسَ الرِّفاقَ؛

خوش اخلاقى روزى‌ها را زیاد مى کند و میان دوستان انس و الفت پدید مى آورد.

(نهج الفصاحه، ح ۷۸۱)

امام على (ع):

إِنَّ العَبدَ لَیَحرُمُ نَفسَهُ الرِّزقَ الحَلالَ بِتَرکِ الصَّبرِ، وَ لا یُزادُ عَلى ما قُدِّرَ لَهُ؛

بنده به سبب بى صبرى، خودش را از روزى حلال محروم مى کند و بیشتر از روزى مقدر هم نصیبش نمى شود.

(شرح نهج البلاغه(ابن ابی الحدید) ج3، ص160)

امام على (ع):

وُصولُ المَرءِ اِلى کُلِّ ما یَبتَغیهِ مِن طیبِ عَیشِهِ وَ اَمنِ سِربِهِ وَ سَعَةِ رِزقِهِ بِحُسنِ نیَّتِهِ وَ سَعَةِ خُلقِهِ؛

انسان، با نیّت خوب و اخلاق خوب، به تمام آنچه در جستجوى آن است، از زندگى خوش و امنیت محیط و روزى زیاد، دست مى یابد.

(تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 92 ، ح 1607)

امام على (ع):

الْأَمَانَةُ تَجُرُّ الرِّزْقَ وَ الْخِیَانَةُ تَجُرُّ الْفَقْر

امانتدارى روزى مى آورد و خیانت در امانت فقر.

(تحفل العقول ص 221 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75، ص60، ح138)

امام على (ع):

ألاستِغفارُ یَزیدُ فی الرّزقِ

استغفار روزی را زیاد می کند.

( الخصال، ج‏۲، ص ۵۰۵)

امام على (ع):

ترْکُ الْحِرْصِ یَزِیدُ فِی الرِّزْق

ترک کردن حرص، رزق را زیاد می‌کند.

(الخصال، ، ج ۲، ص ۵۰۵)

امام على (ع):

صِلَةُ الرَّحِمِ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ

صله رحم رزق را زیاد می‌کند.

(علی بن حسن طبرسی، مشکاهْ الأنوار فی غررالأخبار، ص ۱۲۹)

امام صادق (ع):

مَن حَسُنَ بِرُّهُ بِأهل بَیتِهِ زیدَ فی رزقِه

آن کس که در حق خانواده‌اش نیکی بهتر و بیشتری داشته باشد رزقش زیاد می‌شود.

(بحارالانوار،ج71، ص 104)

امام صادق (ع):

کَثْرَةُ السُّحْتِ یَمْحَقُ الرِّزْقَ

حرام خواری بسیار، روزى را از بین ببرد.

(حسن بن علی بن شعبه حرانی، تحف العقول، ص ۳۷۲)

امام صادق (ع):

صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُسَمِّحُ الْکَفَّ وَ تُطَیِّبُ النَّفْسَ وَ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تُنْسِئُ فِی الْأَجَلِ.

صله رحم، انسان را خوش اخلاق، با سخاوت و پاکیزه جان مى نماید و روزى را زیاد مى کند و مرگ را به تأخیر مى اندازد.

(کافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 151، ح 6)

امام صادق (ع):

لَا تَدَعْ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ (ع) وَ مُرْ أَصْحَابَکَ بِذَلِکَ یَمُدُّ اللَّهُ فِی عُمُرِکَ وَ یَزِیدُ اللَّهُ فِی رِزْقِکَ وَ یُحْیِیکَ اللَّهُ سَعِیداً وَ لَا تَمُوتُ إِلَّا سَعِیداً [شَهِیداً] وَ یَکْتُبُکَ سَعِیداً

زیارت امام حسین (علیه السلام) را رها نکن و دوستان خود را هم به آن سفارش کن، که در این صورت، خداوند عمرت را طولانى و روزى ات را زیاد مى کند و زندگى ات را همراه با سعادت مى کند و جز سعادتمند نمى میرى و نام تو را در شمار سعادتمندان، ثبت مى کند.

(کامل الزیارات ص 152)

امام صادق (ع):

إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْجَمَالَ وَ التَّجَمُّلَ وَ یَکْرَهُ الْبُؤْسَ وَ التَّبَاؤُسَ وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا أَنْعَمَ عَلَى عَبْدِهِ نِعْمَةً یُحِبُّ أَنْ یَرَى أَثَرَ نِعْمَتِهِ عَلَیْهِ قِیلَ وَ کَیْفَ ذَلِکَ قَالَ یُنَظِّفُ ثَوْبَهُ وَ یُطَیِّبُ رِیحَهُ وَ یُحَسِّنُ دَارَهُ وَ یَکْنُسُ أَفْنِیَتَهُ حَتَّى إِنَّ السِّرَاجَ قَبْلَ مَغِیبِ الشَّمْسِ یَنْفِی الْفَقْرَ وَ یَزِیدُ فِی الرِّزْق‏

خداوند زیبایى و خودآرایى را دوست دارد و از فقر و تظاهر به فقر بیزار است. هرگاه خداوند به بنده اى نعمتى بدهد، دوست دارد اثر آن را در او ببیند. عرض شد: چگونه؟ فرمودند: لباس تمیز بپوشد، خود را خوشبو کند، خانه اش را گچکارى کند، جلوى در حیاط خود را جاروکند، حتى روشن کردن چراغ قبل از غروب خورشید فقر را مى برد و روزى را زیاد مى کند.

(ارشاد القلوب(دیلمی) ج 1 ، ص 195)

امام کاظم (ع):

عَلَیْکَ بِالرِّفْقِ فَاِنَّ الرِّفْقَ یُمْنٌ وَالْخُرْقَ شُوْمٌ اِنَّ الرِّفْقَ وَالْبِرَّ وَحُسْنَ الْخُلْقِ یَعْمُرُ الدِّیارَ وَیَزِیدُ فِی الرِّزْقِ

بر تو باد که با دیگران، با رفق و ملایمت رفتار کنی، چرا که رفق، مبارک و بابرکت، و تندخویی شوم و ناپسند است. رفق، نیکی و خوش اخلاقی با دیگران، شهرها را آباد و رزق‌ها را افزون می‌کند.

(صحیفه امام کاظم؛ جواد قیومی اصفهانی؛ دفتر انتشارات اسلامی چاپ اول1381)

امام کاظم (ع):

مَنْ حَسُنَتْ نیتُهُ زیدَ فی رِزْقِهِ

هر که فکر و نیتش نیک باشد در روزی اش توسعه خواهد بود.

(تحف العقول: ص ۳۸۸، س ۱۷)

امام کاظم (ع):

اَداءُ الاَمانَةِ و َالصِّدْقُ یَجْلِبانِ الرِّزْقَ، و َالْخیانَةُ وَ الْکَذِبُ یَجْلِبانِ الفَقْرَ وَ النِّفاقَ؛

اداى امانت و راستگویى روزى را زیاد مى ‏کند و خیانت و دروغگویى باعث فقر و نفاق مى ‏شود.

(تحف العقول ص 403 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75، ص 327)

سوره ها و آیاتی که خواندن آنها برای وسعت رزق توصیه شده

سوره واقعه:

امام صادق (علیه السلام) می فرماید:کسی که هر شب سوره واقعه را بخواند در دنیا سختی، فقر، نیازمندی و آفتی از آفت دنیا را نمی بیند.

ختم سوره «واقعه» جهت وسعت رزق: از شب شنبه، هر شب سه بار برای افزایش رزق سوره مبارکه واقعه را بخوانید و شب جمعه 8 مرتبه آن را بخوانید و پنج هفته متوالی این سوره را به همین صورت ادامه دهید و قبل از هر بار خواندن سوره این دعا را بخوانید:

اَللَّهُمَّ ارْزُقنا رِزْقاً حَلاَلاً طَیِّباً مِنْ غَیْرِ کَدٍّ اِسْتَجِب ْ. دَعْوَتَنَا مِنْ غَیْرِ رَدٍّ وَ اَعُوذُ مِنَ الْفَضِیحَتِین الفَقرا وَالدِّینِ وَاِدْفَعْ عَنِّی هَذَیْنِ بِحَقِّ الامَامِیْن الحسن وِالحُسَین بِرَحْمَتِکَ یاارحم الراحمین.

سوره همزه:

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: هر کس سوره همزه را در نمازی واجب بخواند فقر از او دور می شود و روزی بر او روی می آورد.

سوره لیل:

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: هر کس سوره لیل را بخواند خداوند آن قدر به او عطا می کند تا راضی شود و او را به سختی نیندازد و برایش آسان می گیرد.

سوره مزمل:

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: هر کس سوره مزمل را بخواند در دنیا و آخرت سختی از او برداشته می شود.

سوره ذاریات:

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: هر کس سوره ذاریات را روز یا شب بخواند، خداوند وضع زندگی او را اصلاح می کند و روزی فراوانی برایش می دهد.

سوره ممتحنه :

امام سجاد (علیه السلام) می فرماید: هر کس سوره ممتحنه را در نماز های واجب و مستحبی بخواند خداوند فقر و دیوانگی را از او و فرزندانش دور می کند؛ و همچنین سوره های نجم، ابراهیم و... برای توسعه در رزق توصیه شده است.

سوره طه:

هر روز بعد از اذان صبح وقبل از طلوع آفتاب سوره مبارکه طه را برای افزایش رزق بخوانید تا خداوند از جایی که گمان نداشته باشید برای شما روزی برساند ،اگر در هنگام طلوع آفتاب این سوره را بخوانید روزی تازه به شما می رسد.

برای وسعت رزق آیه مبارکه و من یتق الله تا آخر آیه 3 سوره طلاق (وَ مَنْ یَتَّقِ اللهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ وَ مَنْ یَتَوَکِّلْ عَلَی الله فَهُوَ حَسْبُهُ اِنَّ اللهَ بالغُ اَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللهُ لِکُلِّ شَیْءٍ قَدْرا) سه مرتبه بعد از نمازهای واجب با سه مرتبه صلوات در اول آن و سه مرتبه صلوات در آخر آن موثر است.

برای وسعت رزق خواندن آیه: «اللهُ لَطیْفٌ بِعِبادِهِ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ وَ هُوَ الْقَوِیُّ الْعَزیْز »(سوره شوری، آیه 19) روزی 211 مرتبه موثر است.

ذکر

ذکر «یا رزّاق» در افزایش رزق و روزی مؤثر است.(روزی 308مرتبه)

ذکر «یا باسط» در افزایش رزق و روزی مؤثر است.(روزی72مرتبه)

ذکر «یا غنی» در افزایش رزق و روزی مؤثر است.(روزی200مرتبه)

ذکر «یا وهاب» در افزایش رزق و روزی مؤثر است.(روزی100مرتبه)

ذکر «المقیت» در افزایش رزق و روزی مؤثر است.(روزی 55مرتبه)

ذکر «یا واسع» در افزایش رزق و روزی مؤثر است.( روزی137مرتبه)

ذکر «یا علی» در افزایش رزق و روزی مؤثر است.( روزی110مرتبه)

ذکر «یا غَفور یا وَدود» در افزایش رزق و روزی مؤثر است.( روزی77مرتبه)

ذکر «یا کریم» در افزایش رزق و روزی مؤثر است.(روزی270 مرتبه)

ذکر «لا حول و لا قوه الا باالله» در افزایش رزق و روزی مؤثر است.(روزی100مرتبه)

ذکر « یا منعم» در افزایش رزق و روزی مؤثر است.(روزی211مرتبه)

ذکر «لا إلهَ إلاَّ اللهُ المَلِکُ الحَقُّ المُبینُ» برای افزایش روزی، بعد از نماز صبح مؤثر است.(١٠٠ مرتبه)

ذکر «یَا رَازِق یَا فَتَّاحُ یَا وَهَّابُ یَا غَنِیُّ یَا مغنِی یَا بَاسِط» بعد از نماز صبح برای افزایش روزی مؤثر است. (١٠ مرتبه)

ذکر روزهای هفته در افزایش رزق و روزی موثر است(روزی 100مرتبه):

ذکر روز شنبه: «یا رَبِّ الْعالَمِین» ای پروردگار جهانیان ذکر روز یکشنبه: «یا ذَالجَلالِ وَ اْلاِکْرام» ای صاحب جلال و بزرگواری ذکر روز دوشنبه: «یا قاضیَ الحاجات» ای برآورنده حاجت ها ذکر روز سه شنبه: «یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین» ای مهربان‌ترین مهربانان ذکر روز چهارشنبه: «یا حَیُّ یا قَیّومُ» ای زنده،‌ای پاینده ذکر روز پنجشنبه: «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ المَلِک الحقّ المُبین» نیست خدایی جز الله فرمانروای حق و آشکار ذکر روز جمعه: «الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ و عجل فرجهم» خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست و در فرج ایشان (حضرت مهدی) تعجیل فرما

مداومت به اذکاری چون « ماشاءلله لا حول و لاقوه الا بالله » و «لا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم» و «صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد (علیهم‌السلام)» و استغفار« استغفر الله ربی و اتوب الیه» برای افزایش رزق و روزی توصیه شده است.

دعای افزایش رزق و روزی (هر صبح و هر شب سه مرتبه)

یا اللهُ یا اللهُ یا اللهُ،یا رَبُّ یا رَبُّ یا رَبُّ،یا حَیُّ یا قَیُّومُ یا ذَالجَلالِ وَ الإِکرامِ أَسئَلُکَ بِاسمِکَ العَظیمِ الأَعظَمِ أَن تَرزُقَنی رِزقاً واسِعاً حَلالاً طَیِّباً بِرَحمَتِکَ یا أَرحَمَ الرَّاحِمینَ

امام صادق (ع) دعای رزق و روزی و گشایش کار را اینطور سفارش کرده‌اند:

اگر مومنی در دو ماه متوالی، در هر روز 400 مرتبه این استغفار را تکرار کند، خداوند مال یا علم فراوان به او عنایت می‌کند:

"اَسْتَغْفِرُاللَّهَ الَّذی لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ الرَّحْمنُ الرَّحیمُ بَدیعُ السَّمواتِ وَالَارْضِ مِنْ جَمیعِ ظُلْمی وَ جُرْمی وَ اِسْرافی عَلی نَفْسی وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ".

آمرزش خواهم از خدایی که معبودی جز او نیست. زنده و پاینده و بخشاینده و مهربان پدیدآرنده آسمانها و زمین (آمرزش) از تمام ستمکاری و جنایت و زیاده روی بر خود و بسویش توبه کنم.

داستان

* حضرت سلیمان (ع ) در کنار دریا نشسته بود ، نگاهش به مورچه ای افتاد که دانه گندمی را با خود به طرف دریا حمل می کرد. سلیمان (ع) همچنان به او نگاه می کرد که دید او نزدیک آب رسید. در همان لحظه قورباغه ای سرش را از آب دریا بیرون آورد و دهانش را گشود، مورچه به داخل دهان او وارد شد، و قورباغه به درون آب رفت. سلیمان مدتی در این مورد به فکر فرو رفت و شگفت زده فکر می کرد، ناگاه دید آن قورباغه سرش را از آب بیرون آورد و دهانش را گشود، آن مورچه از دهان او بیرون آمد، ولی دانه ی گندم را همراه خود نداشت. سلیمان(ع) آن مورچه را طلبید و سرگذشت او را پرسید. مورچه گفت : "ای پیامبر خدا در قعر این دریا سنگی تو خالی وجود دارد و کرمی در درون آن زندگی می کند. خداوند آن را در آنجا آفرید او نمی تواند از آنجا خارج شود و من روزی او را حمل می کنم. خداوند این قورباغه را مامور کرده مرا درون آب دریا به سوی آن کرم حمل کرده و ببرد. این قورباغه مرا به کنار سوراخی که در آن سنگ است می برد و دهانش را به درگاه آن سوراخ می گذارد من از دهان او بیرون آمده و خود را به آن کرم می رسانم و دانه گندم را نزد او می گذارم و سپس باز می گردم و به دهان همان قورباغه که در انتظار من است وارد می شود او مرا به بیرون آب دریا می آورد" سلیمان به مورچه گفت : وقتی که دانه گندم را برای آن کرم میبری آیا سخنی از او شنیده ای؟ مورچه گفت آری او می گوید: یا مَن لا یَنسانِى فِى جَوفِ هذِهِ الصَّخرَةِ تَحتَ هذِهِ اللُّجَّةِ بِرِزقِکَ، لا تَنسِ عِبادِکَ المومنینَ بِرحمَتِکَ؛ ای خدایی که رزق و روزی مرا درون این سنگ در قعر این دریا فراموش نمی کنی رحمتت را نسبت به بندگان با ایمانت فراموش نکن.(کتاب قصص انبیاء از هبوط آدم(ع) تا پیامبر اسلام(ص))

* حضرت موسی علیه السلام فقیری را دید که از شدت تهیدستی، برهنه روی ریگ بیابان خوابیده است. چون نزدیک آمد، او عرض کرد: ای موسی! دعا کن تا خداوند متعال معاش اندکی به من بدهد که از بی تابی، جانم به لب رسیده است. موسی برای او دعا کرد و از آنجا (برای مناجات به کوه طور) رفت. چند روز بعد، موسی علیه السلام از همان مسیر باز می‌گشت دید همان فقیر را دستگیر کرده‌اند و جمعیتی بسیار در گردن اجتماع نموده‌اند، پرسید: چه حادثه ای رخ داده است؟ حاضران گفتند: تا به حال پولی نداشته تازگی مالی بدست آورده و شراب خورده و عربده و جنگجوئی نموده و شخصی را کشته است. اکنون او را دستگیر کرده‌اند تا به عنوان قصاص، اعدام کنند!

خداوند در قرآن می‌فرماید: (اگر خدا رزق را برای بندگانش وسعت بخشد، در زمین طغیان و ستم می‌کنند)

پس موسی علیه السلام به حکمت الهی اقرار کرد، و از جسارت و خواهش خود استغفار و توبه نمود.(اصول کافى، ج ٢، ص ٦٢٤)

* عمر بن مسلم یکی از کسانی بود که با امام صادق علیه السلام دوست بود و رفت و آمد داشت. پس از مدتی حضرت او را ندید، از علی بن عبدالعزیز جویای احوال دوستش شد. او گفت: فدایت شوم! او دست از کسب و کار کشیده و روی به زهد و عبادت آورده است. فرمود: وای بر او! مگر نمی‌داند کسیکه دست از کار بکشد، دعایش مستجاب نخواهد شد.

در عصر پیامبر هنگامیکه که آیه (هر کس متقی و خداترس شود خدا راه بیرون شدن (از گناهان و بلاء) بر او می‌گشاید و از جائیکه گمان ندارد به او روزی عطاء کند ؛ گروهی از مسلمانان، محل کسب و تجارت خود را رها نموده و به گوشه نشینی و عبادت پرداخته و می‌گفتند: خداوند خود روزی رسان است و نمی‌گذارد افراد دیندار درمانده شوند، دیگر چه نیازی به زحمت تحصیل معاش و کسب و کار داریم. چون این خبر به پیامبر رسید، آن‌ها را فرا خواند و از روی اعتراض فرمود: چرا کار و کسب را ترک کرده‌اید؟! آن‌ها گفتند: خداوند متکلف روزی ما شده است. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: چنین نیست که پنداشته‌اید، هر کس توان کار و کوشش داشته باشد و انجام وظیفه نکند خداوند دعایش را مستجاب نفرماید، شماها باید دنبال کار بروید.(با مردم اینگونه برخورد کنیم ص 163 - وافى 10/15)

صدقه موجب افزایش رزق

* یکی از پسران امام صادق علیه السلام نامش محمد بود. گاهی از مخارج زندگیش چیزی زیاد می‌آورد، امام فرمود: چقدر از مخارج زندگیت زیاد آمده؟ عرض کرد: چهل دینار، فرمود: آن را در راه خدا صدقه بده. عرض کرد: غیر از پولی ندارم، اگر صدقه بدهم چیزی برایم نمی‌ماند. فرمود: برو آن را صدقه بده، خداوند عوضش را می‌دهد، آیا نمی‌دانی که هر چیزی کلیدی دارد و کلید رزق صدقه است! محمد نصیحت پدر را پذیرفت و آن چهل دینار اضافی را صدقه داد. از این جریان ده روز بیشتر نگذشت که چهار هزار دینار برای امام آوردند، امام به محمد فرمود: پسر جانم! ما برای خدا، چهل دینار دادیم، خداوند به جای آن، چهار هزار، دینار (صد برابر) به ما عنایت فرمود.(حکایتهاى شنیدنى 4/92 - فروع کافى 4/9)

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با همراهان در بیابان به شتربانی گذشتند، مقداری شیر از او تقاضا کردند. در پاسخ گفت: آنچه در سینه شتران است اختصاص به صبحانه اهل قبیله دارد و آنچه در ظرف دوشیده‌ایم برای شامگاه آنان است. پیامبر دعا کردند و فرمودند: خدایا مال و فرزندان این مرد را زیاد کن! از آنجا گذشتند و در راه با ساربان دیگری برخوردند، از او درخواست شیر کردند، ساربان شتران را دوشید، و همه را در میان ظرف‌های پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم ریخت و یک گوسفند نیز اضافه بر شیر تقدیم نمود و عرض کرد: فعلاً همین مقدار پیش من بود چنانچه اجازه دهید بیش از این تهیه و تقدیم کنم. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دست خویش را بلند کرده و گفتند: خداوندا به اندازه کفایت رزق به این ساربان عنایت کن. همراهان عرض کردند: یا رسول الله! آنکه در خواست شما را رد کرد برایش دعائی کردی که ما همه آن دعا را دوست داریم، ولی برای کسیکه حاجت شما را برآورد از خداوند چیزی (رزق کفاف) خواستید که ما دوست نداریم! فرمود: مقدار کمی که کافی باشد در زندگی بهتر از ثروت زیاد است که انسان را بخود مشغول کند بعد این دعا را کردند: خدایا به محمد به آل محمد به مقدار کفایت رزق لطف فرما.(انوار نعمانیة، ص 342)

توبه‌ پربرکت

عصر حضرت موسی (علیه‌السّلام) بود، مدتی باران نیامد و زراعت‌ها خشک شدند و بلای قحطی همه جا را فرا گرفته بود، مردم به محضر موسی (علیه‌السّلام) آمدند و با التماس از او خواستند، نماز استسقاء بخواند تا باران بیاید. موسی (علیه‌السّلام) با جمعیتی بالغ بر هفتاد هزار نفر به صحرا رفتند و نماز باران خواندند و هرچه دعا کردند، باران نیامد. موسی (علیه‌السّلام) عرض کرد:«خدایا! با هفتاد هزار نفر، هرچه دعا می‌کنیم باران نمی‌آید، علتش چیست؟ مگر مقام و منزلت من در پیشگاهت کهنه شده است.» خداوند به موسی (علیه‌السّلام) خطاب کرد:«در میان شما یک نفر است که چهل سال است معصیت مرا می‌کند، به او بگو از میان جمعیت خارج شود، تا دعایت مستجاب گردد.» موسی (علیه‌السّلام) عرض کرد: صدای من ضعیف است و به هفتاد هزار نفر جمعیت نمی‌رسد. خداوند فرمود:« تو اعلام کن من صدایت را به همه می‌رسانم.» موسی (علیه‌السّلام) اعلام کرد، همه شنیدند. آن مرد گنهکار دید هیچکس خارج نشد، دریافت که آن شخص خودش است، با خود گفت: اگر برخیزم و بیرون روم، رسوا می‌شوم، و اگر بیرون نروم، باران نمی‌آید.» همانجا نشست و توبه حقیقی کرد، پس از آن باران پربرکت آمد. موسی (علیه‌السّلام) عرض کرد: خدایا! کسی از میان جمعیت خارج نشد، پس چطور شد باران آمد؟ خداوند فرمود:«سقیتکم بالذی منعتکم به؛ شما را به خاطر همان شخصی که به سبب او باران را قطع کرده بودم، سیراب کردم.» (یعنی توبه او باعث باریدن باران گردید). موسی (علیه‌السّلام) عرض کرد: «خدایا! او را نشان بده تا زیارتش کنم» خداوند فرمود: «آنگاه که او گناه می‌کرد رسوایش نکردم، حالا که توبه کرده رسوایش کنم، من که نمامی را دشمن دارم هرگز نمامی نمی‌کنم، من که عیب‌پوش هستم هرگز عیب کسی را فاش نمی‌سازم و آبروی کسی را نمی‌ریزم.(تیموری، مهدی، ثمرات الحیاة، ج۳)